Jos van der Meulen : Paperbag

Beschrijving

JOS VAN DER MEULEN

Soms is design kinderspel. Ontwerper Jos van der Meulen ontdekte dat de meelzakken van bakker Vlot in Oud-IJsselmonde zich makkelijk lieten vouwen tot een staande zak. Dit trucje probeerde hij eens uit op de dikke enveloppen die hij regelmatig naaide van reclameposters, bedoeld om de zendingen van zijn postorderbedrijfje te verpakken. Iedere keer als hij zo’n omslag naaide werd hij blij van de gedeeltes van de opdruk die onder zijn machine verschenen. ‘Dat verzin je toch niet’ dacht hij dan. Nog vrolijker werd hij toen het lukte zo’n enveloppe uit te deuken tot een zakje: het billboard papier bleek onvermoed sterk. De vormgeving van de bodem kostte hem aanvankelijk veel moeite. Pas na twee jaar ging hij de zogeheten blokbodem toepassen, afgekeken van de papieren supermarkt zak, een andere oerzak die tot de Paperbag leidde. De opgerolde bovenkant leende hij van de bonen- en rijstzakken op Oosterse markten.
Van der Meulen toonde zijn paperbags op een tentoonstelling bij galerie Torch in Amsterdam. De toenmalige huisbaas van de galerie, producent Frank Blom, was zo enthousiast dat hij daags na de opening al een afspraak met de ontwerper had. Inmiddels distribueert Blom de paperbags al zo’n elf jaar, als onderdeel van de Goods collectie. Van der Meulen naaide ze gedurende de eerste jaren zelf in zijn woonkamer in elkaar. Toen een uitzending van het TV programma Kunstmest in 1993 een bestelling van duizend stuks opleverde, riep hij de hulp in van collega-kunstenaar Jan Neggers. Die bleek in staat de productie efficiënt te organiseren en het productiebedrijf JaJo Articles was geboren.

Een Paperbag bestaat altijd uit ongebruikte billboard posters en is waterbestendig. Hij wordt plat aangeleverd met een elastiekje van autoband erom, inclusief gebruiksaanwijzing. Eens in de drie maanden reizen de ontwerpers naar een offsetdrukkerij in België, waar ze interessante misdrukken of reserve-posters selecteren. Regelmatig krijgen ze ook speciaal aangeleverde affiches onder de machine – momenteel een zware, industriële Brothermachine die met gemak dertig lagen papier stikt. Het Berlijnse Guggenheim Museum, de Kunsthalle Bremen, Danske Sporr en het Bonnefanten Museum in Maastricht bezorgden hun ongebruikte affiches voor hergebruik. In de nieuwe Heinekenvestiging in Rio de Janeiro kregen alle honderd werkplekken een eigen prullenzak, gemaakt van Heineken reclameposters.

Er bestaan vier uitvoeringen: een mini- en een maxi-zak (de Small en de Large), de klassieker (Classic) en een kantoor-uitvoering (de Office). De kleinste bestaat uit drie lagen papier, de grootste meestal uit zes. Hoewel Van der Meulen de Paperbag een trendvolger noemt – hij volgt de trend van het grafisch design – is het ontwerp in de loop der jaren niet veranderd. Wel zijn er een krantendoos (de Paperbox) en een opbergmap (de Paperfile) bij gekomen. Het ontwerp is inmiddels opgenomen in diverse designcollecties zoals het MoMa in New York en het Victoria & Albert Museum in Londen.